Bruno Bruins (VVD), lid Tweede kamer (verslag & Foto’s)
Bruno Bruins, 22 september 2003
Ik had eigenlijk twee dingen voorbereid want ik dacht het zou best kunnen zijn dat ik hier voor de beide barkeepers sta te praten. Ik dacht, dan neem ik de binnenstad als thema. Daar is veel over te vertellen, het is dicht bij huis, dat is misschien wel leuk. Maar ik heb ook iets opgeschreven over de begroting van Verkeer en Waterstaat na Prinsjesdag. Dat is dus een heel ander thema. Voor wie het niet weet, ik heb een portefeuille in drieën; verkeer, de binnenstad en monumentenzorg. Vooral het verkeer en de binnenstad zijn echte tijdvreters in die zin dat ze heel erg van hoofdlijnen tot en met detail vragen opleveren vanuit de burgerij. Ik heb het al eens eerder gezegd, als je deze portefeuille hebt, hoef je je nooit zorgen te maken dat de burger niet bij je over de vloer komen, want burgers willen altijd wel dat er een nieuwe halte komt, bij hun buren voor de deur, niet voor hun eigen deur, dat er een parkeerplaats bij komt. Daar zijn altijd veel vragen over. Op het spreekuur is het nooit stil.
Dus u mag het eigenlijk zeggen, als u het leuk vindt om iets te horen over de binnenstad dan nemen we een soort top tien van projecten uit de binnenstad. Maar als u zegt, doet u mij maar iets over de begroting van Verkeer en Waterstaat nu Prinsjesdag voorbij is en de rook iets is opgetrokken, dan mag u het zeggen. We gaan stemmen, wie voor de binnenstad mag zijn hand opsteken….
En dan voor Verkeer en Waterstaat…… Verkeer en Waterstaat wordt het.
Vorige week dinsdag was de spannende dag van de presentatie van de Miljoenennota. Voor ons ligt die spannende dag eigenlijk vier dagen eerder. Op de vrijdag daarvoor is er traditioneel eigenlijk voor Verkeer en Waterstaat een uitnodiging voor wat wethouders en wat mensen van de NS en dat soort bedrijven om even kennis te nemen van de Miljoenennota. Het “MIT” krijg je dan mee, het meerjarenplan infrastructuur en transport, hierin kun je lezen over wat het aanstaande jaar in jouw portefeuille aan bod zal komen. Dat is heel erg plezierig, dat doen niet alle ministeries. Netelenbos is daar ooit eens mee begonnen voor zover ik weet. Roel de Boer heeft dat overgenomen en nu mevrouw Peijs, wat overigens een heel plezierig mens is, een leuk mens om mee samen te werken. We hebben altijd een leuk gespreksonderwerp; haar kleinzoon is net zo oud als mijn oudste zoon en dat schept een band.
Ik heb tien punten opgeschreven uit de begroting van Verkeer en Waterstaat die ik belangrijk vind om te melden en die ook een relatie hebben, soms wat directer, soms wat minder direct met de stad Den Haag.
Allereerst, er is een keuze gemaakt in de rijksbegroting om veel geld uit te geven aan spooronderhoud. Dat is nou niet direct een heel touchy onderwerp in de zin van dat je daar veel smoel mee krijgt als minister. Er is dus enige politieke moed voor nodig. Ik vind het een goed gekozen beleidsprioriteit want ik ben ervan overtuigd dat als het spoor beter wordt onderhouden, dan gaat de NS beter presteren en dan straalt dat af op alle ov, dus ook op het stad- en streekvervoer in het land. En dat kunnen we goed gebruiken. Ik ben een goed liberaal, maar ik ben er ook voor dat het openbaar vervoer meer wordt gebruikt en dat daar meer in wordt geïnvesteerd. Een beetje reclame voor die sector kunnen we dus goed gebruiken en daarom is die beleidskeuze voor spooronderhoud wat mij betreft goed gekozen. Dat is een belangrijke boodschap.
Een tweede boodschap is dat er wordt bezuinigd op het openbaar vervoer en dan met name op de exploitatie van het openbaar vervoer. Persoonlijk vind ik dat minder. Ik neem aan dat vele van u Binnenlands Bestuur lezen, daarin stond afgelopen week een beetje een juichtekstje, er stond namelijk “er wordt niet bezuinigd op stad- en streekvervoer.” Niets is minder waar. In de komende vier, vijf jaar wordt er 175 miljoen euro bezuinigd op het streekvervoer. Allemaal exploitatiegeld en dat gaat af van een budget van een miljard euro per jaar. Er wordt dus bezuinigd op het openbaar vervoer. Dat is een groot probleem voor alle vervoerbedrijven en voor reizigers. Er zijn veel reizigers, bijvoorbeeld in Vinexgebieden die verwachten dat ze binnenkort met de tram kunnen. En dat kan niet. Waarom niet? Omdat er geen geld is om een tram extra te exploiteren. U moet zich voorstellen, in Haaglanden gaat de bijdrage, de exploitatiebijdrage voor het openbaar vervoer jaarlijks naar beneden. Er is steeds minder geld beschikbaar er worden wel steeds meer reizigerskilometers gemaakt, dat is de eenheid waarin prestatie van bus en tram worden gemeten. Maar op een gegeven moment houdt het op. Je kunt niet meer winnen in efficiency. Je kunt zeggen, ik geef minder geld uit aan reizigersinformatie, aan sociale veiligheid, aan onderhoud, maar op enig moment is het op en moet er gesneden worden in de dienstregeling en dat merken u en ik in deze regio vanaf het komend jaar. Bijvoorbeeld lijn 10, een tram die vanuit Voorburg naar de stad rijdt, zal dan gaan rijden als spitslijn. Niet meer elke tien minuten een tram, maar die lijn wordt beperkt tot een spitsdienst.
Een derde punt waar we wel op gescoord hebben is Randstad Rail. U heeft in ieder geval wel eens gehoord van het fenomeen Randstad Rail. Een nieuwe lightrailverbinding tussen Zoetermeer, Rotterdam en Den Haag en in Den Haag doorrijdend naar Zuid-West Den Haag en Loosduinen over het HTM-spoor. Er is dus straks een systeem waarbij niet meer met treinen wordt gereden maar met nieuwe voertuigen. Met name in de omgeving van de Laan van Meerdervoort, misschien woont u daar wel, is het nog al eens uitleggen geblazen dat daar geen treinen over die Laan van Meerdervoort gaan rijden maar lightrailvoertuigen en die lijken meer op een tram dan op een trein. Dat project kost in deze regio 450 miljoen euro tussen nu een 1 juli 2006 uit te geven. Dat is allemaal aanleggeld, investeringen in rails, in haltes, in kunstwerken, viaducten, bruggen, dat soort zaken. Ik was er erg benauwd voor dat we daarop zouden worden gekort. Gelukkig is ons dat bespaard gebleven. We kunnen gewoon voort met het bouwen van Randstad Rail. Dat moet ook anders is het niet klaar op 1 juli 2006 en dat hebben we afgesproken met elkaar, met de minister, maar ook met omwonenden van de Laan van Meerdervoort en verder. Dus daar willen we ons ook graag aan houden.
Wat is een ander goed punt uit die begrotingsbehandeling? Dat is de aanpak van het Centraal Station. Het rijk heeft zes projecten in Nederland bepaald als zogenaamde sleutelprojecten, dat zijn de grote stations waar de HSL straks zal aankomen. Wij kunnen het centraal station in Den Haag aanpakken, het moet begin 2007 klaar zijn om daar zowel de HSL te krijgen als Randstad Rail. Dus dan moet het hele station wat er nu een beetje duf en muf uitziet, moet er straks uitzien als een transparant en prettig verblijfsklimaatonderdak met veel doorkijkjes, zodat je kunt zien van waar je komt, uit de bus of uit de tram, waar je naar toe wilt, de HSL of Randstad Rail of de taxi, zodat je heel goed kunt zien van waar je komt en waar je naar toe gaat. Je moet je op zo’n knooppunt prettig voelen. Het Centraal Station in Den Haag zal het eerste sleutelproject zijn dat gereed zal komen en dat is gelukt met een hoop geld van Verkeer en Waterstaat en ook daaraan heeft de minister niet geknabbeld.
Dan een paar lastige punten waar wel in zal worden geschoven. Ik noem de spoorzone Delft, dat is de omgeving van het station in Delft waar plannen zijn om het verdiept aan te leggen en er een vierspoorwegnet van te maken. Dat plan gaat als het aan de minister ligt de kast in omdat de 300 miljoen euro die er nog niet is de komende jaren ook niet komen en zij heeft voorgesteld om dat tenminste een jaar of tien door te schuiven.
Een ander voorbeeld van iets wat niet doorgaat is lijn 19, een tramverbinding die van Leidschenveen naar Ypenburg naar Delft zou lopen. Kosten ongeveer 140 miljoen euro. Beschikbaar niet meer dan maximaal 90. Een gat dus van 50 miljoen. Daar leggen we zo’n tram niet mee aan. Als u de Haagsche Courant leest dan leest u daar bijna dagelijks over. Er zijn veel liefhebbers van die tramlijn omdat er verwachtingen zijn gekoesterd. Maar de verantwoordelijkheid voor de aanleg zal vanaf volgend jaar bij de regio liggen. Mijn stelling is, als je geen geld hebt, kun je het ook niet uitgeven. Dus tramlijn 19 komt er niet tenzij de minister bijspringt.
Punt 7 van de 10, ik ben er bijna. Wat gaat wel de goede kant op? Een punt van zorg is het nog wel maar ik neig ertoe om het onder de positieve punten te rangschikken. Dat is de A4 Middendelfland. Sinds 1959 wordt er gesproken over de 5 km ontbrekende snelweg tussen Delft en Schiedam. De kosten daarvan zijn volgens het plan Norder inmiddels opgelopen tot ongeveer 700 miljoen euro, 100 miljoen euro per strekkende kilometer. We zijn wel gek geworden in Nederland. Ik ben van mening dat die A4 Middendelfland er moet komen, wat mij betreft mag hij er ook nog komen, maar al die inpassing die ongeveer 200 miljoen euro zal kosten, dat lijkt mij een tikkeltje teveel van het goede. In ieder geval is wel duidelijk dat de minister van Verkeer en Waterstaat niet wil betalen. Die zegt, misschien Landbouw, misschien VROM, misschien Economische Zaken, maar ik doe het niet. Ik geloof dat de Tweede Kamer aan zet is en moet zeggen, vrienden we gaan hem nu aanleggen, wel verdiept, maar niet ingepast, dat kost ongeveer 450 miljoen euro. Dat geld is beschikbaar met extra geld van de minister en daar moesten we het dan maar bij laten. Ik hoop dat dat lukt.
Dan een punt waar ik mij toch een beetje ongerust over maak, dat is de bediening van Den Haag met treinen die naar Brussel en verder gaan. Wij krijgen straks een HSL, maar die komt slechts vier keer per dag op Centraal Station en alle andere internationale treinen worden door de NS geskipt. U heeft straks dus niet meer de Thalys, u heeft straks ook niet meer een uurverbinding van hier naar Brussel, ik vind dat domme kortzichtigheid van de NS. Ik vind het ook domme kortzichtigheid van het rijk dat men niet een betere verbinding geeft tussen station Den Haag voor de HSL en ik verwacht dat als er maar veel gebruik van wordt gemaakt dat we meer dan die vier treinen per dag zullen krijgen, maar dat is nog allerminst geregeld en ik zie er vreselijk tegenop dat we straks een station hebben voor de HSL en dat de HSL niet komt. Dat lijkt me een klein beetje dom. Daarom wil ik ook zo graag dat het station gereed wordt gemaakt voor de HSL want ik geloof dat de minister dan niet meer terug kan.
Twee punten ter afronding. Waar ik erg blij mee ben is dat de chipkaart in het openbaar vervoer zal worden ingevoerd. Nederland is een van de weinige landen waarin je alle stad- en streekvervoer met één kaartje kunt doen, de strippenkaart. Maar de strippenkaart heeft z’n tijd wel een beetje gehad. Je kunt niet meten welke prestaties er worden geleverd, je kunt niet meten welke reiziger van waar naar waar rijdt. Je weet niet waar hij z’n strippenkaart heeft gekocht en waar hij hem heeft uitgegeven. Dat is een beetje lastig voor de ov-bedrijven, lastig om te bekijken waar extra bussen of trams ingezet moeten worden want je weet nooit precies waar de reiziger heeft gereisd. Dat wordt nu uitgerekend via een heel ingewikkelde enquête. Maar de chipkaart brengt daarin verandering, dan kun je per reis en per reiziger meten van waar naar waar, en wat heeft het gekost, is het een student dat hij goedkoper kan reizen, is het iemand die ouder is dan 65 en daardoor goedkoper mag reizen. Ik verwacht erg veel van de chipkaart. Hij werkt al in Hong Kong. De minister steunt het van harte en heeft er ook geld voor beschikbaar. Ik denk dat u over een jaar of vijf gebruik zult maken van de chipkaart.
Tot slot, een belangrijk punt vind ik, de sociale veiligheid in het openbaar vervoer. Extra mensen moeten ingehuurd worden via de vervoerbedrijven om in trams en bussen rond te lopen en te kijken of er geen rottigheid gebeurt. Als het openbaar vervoer veilig is dan zullen meer mensen er gebruik van maken en wie in het openbaar vervoer zit, zit niet in de auto.