Henk Kamp (VVD), Minister van Defensie (foto’s & verslag)

Goedenavond. Morgen moet een secretaresse dit verhaal in schrijftaal omzetten. Ik wens haar hiermee veel sterkte.

Dames en heren, ik ga tegen u wat zeggen over de stelling, dat het goed is dat er Nederlandse militairen in Irak zijn. Er zijn op dit moment elfhonderd Nederlandse militairen in Irak. Ik heb hen vorige week bezocht. Elfhonderd mensen, dat zegt niet zoveel. Maar als je het kampement ziet van de grootste groep, van zeshonderd militairen in de stad As Samawah, dan is dat zeer indrukwekkend. Talloze gebouwen, slaap- , douche- en toiletgelegenheden en recreatie en ruimten om munitie op te slaan. Al met al is het een enorm kampement waar de Nederlandse militairen zitten daar in het zuiden van Irak. We zitten nog in twee andere plaatsen waar we iets kleinere maar vergelijkbare kampementen hebben. En we zitten nog met een aantal militairen in kampementen van de Amerikanen op Tallil, dat is een luchtmachtbasis, en de Engelsen in Basrah, dat is de hoofdstad van het zuiden van Irak.

Die Nederlandse militairen zijn daar nu sinds begin augustus en die hebben het echt ontzettend zwaar gehad de eerste weken dat ze daar waren. Er was daar helemaal niets; er was geen elektriciteit geen water en er waren geen andere voorzieningen. Vanaf het begin moesten ze daar meteen patrouilles gaan draaien en met de bevolking omgaan, in een gebied waar het heel gevaarlijk was. Men moest zelf die kampementen op gaan bouwen en daar is in heel moeilijke omstandigheden heel goed werk gedaan door militairen. Het was zo warm. De brillenglazen smolten uit de monturen. Als je de kombuis in ging waar overdag gekookt werd, dan was het daar zo heet werd me verteld, wel 91 graden. Ik kan me er niks bij voorstellen. Degene die de kombuis in ging daar schroeiden de neusharen zo van weg. De olie en het vet van de auto’s dat lekte allemaal uit de lagers weg, dus alles liep daar vast. Het was ongelofelijk. Je mocht daar volgens de medische richtlijnen van acht uur ’s morgens tot tien uur ’s avonds niet meer dan tien minuten per uur lichamelijke arbeid verrichtten. In die omstandigheden waren onze mensen daar al twee maanden aan de gang. Ze zijn daar om te doen waar wij hen als Nederlandse regering voor gestuurd hebben.

Misschien goed om even voor ons zelf te realiseren waar wij nu eigenlijk anno 2003 nog een leger voor hebben. Dat hebben we nog steeds in de eerste plaats voor de beveiliging van ons grondgebied. Hoewel we de eerste tien, twintig jaar volgens de NAVO geen aanval op het NAVO-grondgebied hoeven te verwachten. Wat we eigenlijk vooral moeten doen, is ervoor zorgen dat we de NAVO in stand houden. Maar vechten in onze eigen omgeving dat zal niet meer aan de orde zijn. In de tweede plaats hebben wij een leger om te zorgen dat de civiele autoriteiten als het nodig is, geholpen kunnen worden. Een watersnood of een storm of een enorme brand of wat dan ook. Als de civiele autoriteiten het niet aankunnen, kunnen ze een beroep doen op het leger. Maar in de derde plaats, en dat is toch veruit de belangrijkste taak, hebben wij een leger om mee te doen aan crisisbeheersingsoperaties. Er is heel veel ellende in de wereld. Grootschalige aantastingen van mensenrechten en ook grote verschillen tussen arm en rijk, volkomen onrechtvaardig, tussen landen onderling maar vooral binnen bepaalde landen. Die aantasting van die mensenrechten en die verschillen tussen arm en rijk zorgen voor onveiligheid, voor instabiliteit en voor crises die beheerst moeten worden. Wij willen daar als Nederlandse leger aan meedoen om te zorgen dat mensen die daar in die gebieden getroffen worden, dat die geholpen worden. Dat die een kans krijgen om onder aanvaardbare omstandigheden hun leven weer op te bouwen in hun eigen land.

Wij denken ook dat als wij dat doen, als we helpen crises in de wereld te bestrijden, dat wij dan de wereld een betere plek maken voor mensen elders om te leven. Een veilige plek, een stabielere plek. Dat komt ook ten goede aan de stabiliteit en veiligheid in West-Europa en in ons eigen land. Waar je in het midden van de vorige eeuw je je moest verdedigen, dan deed je dat in Nederland of in de Noord-Duitse laagvlakten tegen de Russen. Als je je tegenwoordig moet verdedigen als land dan doe je dat door te zorgen voor vrede en veiligheid elders in de wereld. Nou, als je een land moeten noemen waar de ellende zich concentreerde als het ging om de aantasting van mensenrechten en om de enorme uitbuiting van de bevolking, is het wel Irak. Een verschrikkelijke dictatuur, Saddam Hussein met zijn kliek die zijn eigen mensen bestreed alsof het ongedierte was. Die het zuiden van het land wat een moerasgebied was, helemaal droog liet lopen om de mensen daar dwars te zitten. Die zijn eigen mensen met gifgassen bestreed. Die een oorlog begon tegen Iran waar een miljoen mensen zijn gesneuveld. Die twee keer Iran is binnengevallen. Die Saddam Hussein heeft echt op een vreselijke manier daar in zijn land en in de regio met zijn kliek huisgehouden. Daar had je ook enorme verschillen tussen arm en rijk. Ik heb daar rondgetrokken in het zuiden van Irak. Het is een verschrikkelijk gebied waar de mensen nog geen stuk glas hebben voor hun ramen, maar lappen en kranten en stukjes karton en hout. En als je dan dat ziet. Die ellende. En die ‘armoe’, overal ‘vulnis’. Overal zwerfhonden en kinderen er tussendoor. Het is werkelijk vreselijk om te zien hoe de mensen moeten leven. Tegelijk met de excessieve welvaart van Saddam Hussein zelf, en zijn familie, en zijn stam, en de mensen die hem steunden. Ja, iedereen voelt aan dat dat werkelijk nergens meer op slaat. Dat moet wel aanleiding geven tot ellende, en dat was daar dus ook aanleiding tot grote ellende.

Saddam Hussein had niet genoeg aan het bedreigen zijn eigen bevolking en zijn buurlanden. Hij wilde meer, en op een gegeven moment had hij massavernietigingswapens. Dat werd bekend. Dat stond ook in de resoluties van de veiligheidsraad. Een voorbeeld: hij had 8000 liter antrax. Antrax, een heel klein snippertje van dat spul hier in dit café en alles in de buurt is dood. Het is een verschrikkelijke stof. 8000 liter heeft hij daarvan gehad. Hij had nog veel meer massavernietigingswapens en de VN, de Veiligheidsraad, heeft op een gegeven moment gezegd: “En nu is het afgelopen. Er moet duidelijk gemaakt worden door jou wat jij aan massavernietigingswapens hebt gehad. Wat je daarmee hebt gedaan. Wat je nog hebt en wat je vernietigd hebt. Bewijzen daarvoor, en je moet ons in staat stellen om dat te controleren. Nou dat heeft Saddam Hussein nooit willen doen. Hij heeft die dreiging altijd in stand willen houden. Hij heeft altijd geprobeerd om controle op afstand te houden en met valse informatie te komen. En op een gegeven moment is daar door de internationale gemeenschap gezegd: “En nu is het afgelopen. En nu kan er opgetreden worden.”

En er is opgetreden door de Verenigde Staten van Amerika, door het Verenigd Koninkrijk en door Australië. En dat regime daar is weg. Ik ben dolblij dat dat regime weg is. De mensen in dat land krijgen nu weer een kans. Mensen die dertig jaar dachten dat de wereld aan elkaar hing van intimidatie en geweld. Die komen nu in een situatie dat ze zich politiek kunnen formeren. Dat ze hun religieuze geloofsovertuiging, dat ze daar wat mee kunnen doen. Dat ze zelf stadsbesturen kunnen formeren en provinciebesturen. En dat ze zelf invloed kunnen krijgen op de regering van hun land. En de mensen moeten dat leren daar. De mensen worden bedreigd door degenen die belang hadden bij het vorige regime, de oud-aanhangers van Saddam Hussein. Die daarvan geprofiteerd hebben, die proberen nu te destabiliseren. De mensen worden bedreigd, omdat veel criminelen nu hun kans grijpen in dit land. En de mensen worden bedreigd omdat terroristen Irak als een uitvalsbasis konden gebruiken en die willen graag die oude situatie weer herstellen. Nou, tegen die aanvallen, van die oud-ba’th aanhangers de oud-Saddam Hussein kliek, de terroristen, de criminelen, probeert Amerika, en probeert Groot-Brittanie met een groot aantal bondgenoten, de zaak daar te stabiliseren en weer op te bouwen. De verantwoordelijkheid ligt op dit moment in de eerste plaats bij Amerika en Engeland. Maar negenentwintig landen waaronder Nederland proberen te helpen de stabiliteit daar te verzekeren. De veiligheid te herstellen en de mensen in het land de kans te geven om hun eigen instituties weer op te bouwen.

Dat is ook precies waar het Nederlandse leger mee bezig is. Wij draaien daar patrouilles en wij zorgen dus op die manier dat de mensen bescherming hebben tegen criminelen. Wij helpen de politie op te leiden. Wij herstellen de politiebureaus. Wij zorgen dat er vervoermiddelen komen voor de politie. Wij trainen de politie en wij begeleiden ze en assisteren ze als het nodig is. Wij helpen de rechterlijke macht. Wij zijn bezig om de scholen te herstellen. Wij hebben, om maar eens iets te noemen, een veterinaire kliniek gebouwd omdat daar behoefte aan was. Wij proberen daar te bewaken wat bewaakt moet worden; de elektriciteitsvoorziening. Wij proberen te organiseren dat de brandstoftransport daar goed loopt, omdat dat in zo’n land ook al een groot probleem is. Wij proberen de stadsbesturen op gang te helpen, en degenen die verantwoordelijkheid willen dragen te beschermen tegen degenen die hen aanvallen. Op die manier proberen wij als Nederland te zorgen voor stabiliteit in Zuid-Irak. Ons doel is te zorgen dat de Irakezen zelf hun eigen instituties, hun eigen stads-, provinciale- en het landsbestuur, hun eigen politie, civiele verdediging, het leger opbouwen. Hun eigen rechterlijke macht, dat dat allemaal zo gauw mogelijk op gang komt. Zodra dat voor elkaar is, kunnen wij weg, kan ook Amerika weg. Kan het Verenigd Koninkrijk weg. Dan kan eindelijk de macht na tientallen jaren in Irak bij het volk zelf komen. Zelf kunnen ze bepalen hoe ze het geld en de rijkdom van het land willen besteden, hoe ze het land willen organiseren en hoe ze hun onderlinge verhoudingen willen regelen.Wij willen helpen ervoor te zorgen dat daar snel een grondwet komt, snel verkiezingen komen en vervolgens dat Irak een land is waar de mensen in veiligheid en in vrede kunnen leven. Nou totdat zover is, en dat zal nog eventjes duren, is het goed – en dat is mijn stelling – is het goed dat er Nederlandse militairen in Irak zijn. Dank je wel.