Joris Luyendijk, journalist and Eidat Hayet, spokesperson Israeli Embassy (video, report & photos)

Sprekers: Joris Luyendijk en Eldad Hayet

“Overheden manipuleren succesvol journalisten.” Joris Luyendijk spreekt vanavond in het drukbezochte International Politiek Café. Eldad Hayet, adviseur voor pers, voorlichting en culturele zaken van de ambassade van Israël, zal reageren op zijn uitspraken. “Dit gaat een leuke avond worden”, stelt organisator Pam Evenhuis vooraf.

Voormalig NRC-correspondent Joris Luyendijk begint met een korte beschrijving van zijn boek, waar inmiddels 100.000 exemplaren van zijn verkocht. “Ik wilde iets revolutionairs doen. Ik wilde eerlijk vertellen hoe journalisten werken. Het lijkt in die wereld soms wel de middelbare school; teksten samenvatten in je eigen woorden. Je krijgt als correspondent informatie en die vertel je maar alsof je er zelf bij was. Het is theater.” Daarnaast is het volgens Luyendijk onmogelijk het hele verhaal te vertellen omdat er simpelweg geen tijd voor is. “Stel je ergste familieruzie voor, en vat die samen in drie minuten. Zo werkt nieuws ook, je hebt veel te weinig tijd om het hele verhaal te doen.”

“Zijn er camera’s omdat er iets gebeurt? Of gebeurt er iets omdat er camera’s zijn?” Als voorbeeld noemt Luyendijk stenengooiers in Israël. “Ik arriveerde en vroeg waar de stonethrowers zich bevonden. Er werd verteld dat ze er morgen waren, vanaf een uur of twee. Ik was er en het klopte. Veel cameraploegen en toeschouwers stonden rond een groepje jongens. Er was zelfs een falafelkraam bij om het toegestroomde publiek te voorzien van wat eten. Op TV zie je dan een close-up van de stenengooiers. Dit is geen leugen, maar je ziet niet de ambulance die klaarstond al voordat er iemand gewond raakte en de falafelkraam.

Luyendijk denkt ook dat veel terrorisme wordt veroorzaakt door de journalistiek. “Zouden er nog zelfmoordaanslagen plaatsvinden als er geen media-aandacht aan wordt geschonken? Natuurlijk niet, dan wordt er niets mee bereikt.” Eldad Hayet reageert: “In de meeste gevallen klopt het, zonder camera is er geen actie. Maar dit is niet altijd zo. Terrorisme bestaat uit veel lagen. De media vormen een sterk middel maar zeker niet het enige. Terrorisme is er ook zonder de media.”

Hayet neemt het woord over van Luyendijk. “Je hebt mijn werk eigenlijk al gedaan. Ik wil ook laten zien hoe de media werken en jij hebt het perfect onder woorden gebracht. Wel blijf ik me afvragen waarom de Westerse pers zoveel aandacht besteedt aan Israël. In tal van andere landen overlijden veel meer mensen aan de gevolgen van geweld, en toch wordt het bij ons keer op keer breed uitgemeten. Wij analyseren dit probleem al erg lang maar hebben nog steeds niet het exacte antwoord gevonden. Of deze aandacht positief of negatief is? Dat is de million dollar question. Op de lange termijn denk ik negatief, het brengt het conflict keer op keer flink onder de aandacht.”

Aan het einde van de avond benadrukt Luyendijk nog eens dat het geen leugens zijn die de media verspreiden, de informatie wordt alleen vaak uit het perspectief getrokken. “Dat is geen plan, geen complot. Journalisten zijn gewoon mensen met allemaal hun eigen belangen. De redacties willen bepaalde dingen zien, en die moeten worden geleverd. De journalisten spelen mee in het toneelstuk. Er moet wat mij betreft veel meer journalistiek zijn over journalisten.”

 Tekst: Pim Brassien